تحلیل وضعیت منطقه اجرای طرح

یکی از مسائل و مشکلات عمده شهر تهران عدم توجه به روستاهایی است که پس از تصویب طرح جامع تهران به عنوان یک محله شهری محسوب گردیده است و باعث گردیده این نواحی روستایی با مشکلات به نسبت شدید اجتماعی، اقتصادی و هویتی روبرو گردند.

منطقه فرحزاد به عنوان یکی از این روستاهای شهر تهران امروزه از جمله محلاتی است که با این مشکلات بطور جدی روبرو است.

محله فرحزاد سر ریز کارگران بخش خدمات وساختمان وخانواده هایی میباشد که به علل متعدد از جمله نزدیکی به محل کار، ازدواج، مهاجرت به همراه خانواده ویا حضور اقوام در محل این منطقه را برای سکونت انتخاب کرده اند.

با توجه به مشاهدات و تحقیقات انجام شده آسیب های محل براساس اولویت شامل موارد زیر میباشد:

- اعتیاد و معتادین خیابانی و خرید و فروش مواد مخدر
- بیسوادی ساکنین
- خشونت علیه زنان و دختران
- وجود کودکان کار و خیابان
- عدم امنیت
- وجود مهاجرین افغانستانی و پاکستانی
- مشکلات آموزشی کودکان
- سطح نازل بهداشت محله
- نبود وسایل نقلیه عمومی
- نبود سیستم فاضلاب شهری و جاری بودن فاضلاب در سطح محل
- نبود سیستم مناسب جمع آوری زباله
زنان و کودکان به علت موقعیت اجتماعی و فرهنگی از اولین کسانی هستند که در این حاشیه های شهری مورد تهاجم واقع می گردند. خشونت های خانگی، ازدواج های اجباری و زود هنگام، کودک آزاری وترک تحصیل فرزندان از آسیب هایی است که به کرات در منطقه فرحزاد این دو گروه را تهدید میکند. یکی از مشکلات متنابه خانواده ها تمایل ایشان در وارد کردن کودکان پسر به چرخه کار است و برای دختران، استفاده از ایشان به عنوان نیروی کار ارزان در داخل خانواده.

تعداد کودکان وارد شده به فرایند کاهش فقر و چرخه آموزش (سواد آموزی)

در پروژه معرفی شده (نوع خدماتی که منجر به فقرزدایی کودکان شده است، تعداد کودکان ارجاع شده به مدرسه و در حال تحصیل/ تعداد کودکان در حال آموزش در موسسه، تعداد کودکان بهره مند شده از خدمات مرتبط با کاهش فقر)
اگر قایل بر ارزش تحصیل و سوادآموزی به عنوان مدخل تاثیرگذاری برای توانمندسازی گروههای آسیب پذیر جامعه باشیم. اساس رویکرد این پروژه جلوگیری از آسیب بیشتر کودکان با بازگشت به تحصیل و اهتمام بر سوادآموزی ایشان است. از زمانی که طرح فرمان (طرحی که بنا به دستور رهبر جمهوری اسلامی ایران، آموزش و پرورش موظف به ثبت نام از دانش آموزان اتباع بدون اجازه اقامت گردید). اجرایی شده است، تعداد زیادی از کودکان مهاجر توانستند وارد چرخه آموزش دولتی بشوند اما از آنجا که هر ساله زمان محدودی برای ثبت نام این کودکان اعلام میگردد و شرایط پیچیده دیگری نیزسالانه به آن اضافه میشود، هر ساله تعدادی از این کودکان از تحصیل دولتی باز می مانند و همچنین کودکان ایرانی فاقد اوراق هویتی و دارای کبر سن نمیتوانند وارد مدارس دولتی بشوند. موسسه مهر و ماه با تحت پوشش قرار دادن کودکان بازمانده از تحصیل و برگزاری دوره های آموزشی در پایه های مختلف تلاش میکند که این کودکان از تحصیل جا نمانند به امید آنکه در سال بعدی بتوانند وارد مدارس دولتی و رسمی بشوندتعداد کودکان این طرح هر ساله متغیر می باشد.
نحوه پیگیری و پایداری خدمات ارائه شده و آموزش کودکان در مدارس

در پروژه معرفی شده (اطمینان از اثر بخشی،پایداری خدمات فقر زدایی و آموزش، مستمر بودن خدمات و آموزش در مدرسه، عدم ریزش در مدرسه، در صورت ریزش نحوه اطلاع و اقدام صورت گرفته)
هر ساله ما با گروهی از کودکان در محله فرحزاد مواجه هستیم که به دلایل متعدد قادر به تحصیل
در مدارس دولتی نیستند. دلایلی نظیر:

• نقص مدارک هویتی
• شکستهای پی در پی تحصیلی
• مردودی مکرر
• مشکلات رفتاری و انضباطی جدی
• تداخل زمان حضور در مدرسه با زمان کار کودک در خیابان
• جابه جایی و مهاجرت که سبب وقفه تحصیلی شده
• کبر سنی
• ناتوانی در پرداخت شهریه و هزینه های جاری تحصیل

  با شناسایی و بررسی دلیل ترک تحصیل این کودکان، مواردی نظیر نقص مدارک هویتی از سوی بخش مددکاری پیگیری می شود و به خانواده ها راهنمایی لازم داده می شود تا چگونه مدارک هویتی را تکمیل و برای ثبت نام در مدرسه اقدام کنند. یا در مواردی که محدودیتهای مالی دلیل ترک تحصیل است، موسسه حامی مالی پیدا می کند و یا خود هزینه ثبت نام را تقبل می کند تا کودک از تحصیل باز نماند. اما همه ساله تعداد قابل ملاحظه ای از کودکان به دلایل که در بخش بالا ذکر شد یا جبرا" از تحصیل باز می مانند و یا انگیزه ای برای ادامه تحصیل ندارند.
  از انجا که این موسسه با هدف توانمندسازی اقدامات خود را جهت دهی می کند، نمی تواند از این گروه-بازمانده از تحصیل- چشم پوشی کند. اما موسسه با مسایلی مواجه است و ان اینکه آموزش در قالب مدرسه نیازهای مشخصی را می طلبد:
  - معلمین مجرب
  - فضای مناسب آموزشی (کلاس- میز –صندلی-تخته- کمد وسایل...)
  - امکانات آموزشی (کتابهای درسی برای مقاطع مختلف...)
  - فضا برای زنگ استراحت و میان وعده مناسب
  در مورد اجرای این طرح به سه نکته توجه خواهد شد:
   -اهتمام این طرح ان است که با اسیب شناسی دقیق و حل مسایل آموزشی و رفتاری، کودک نهایتا به چرخه آموزش رسمی کشور برگردانده شود.
   -با استفاده از روش های خلاقانه در آموزش و خدمات کاهش فقر با محوریت آموزش­های کودک محور در پروژه معرفی شده کودکان را در جهت سوادآموزی و تحصیل ترغیب کنیم.
   -با آموزش مادران این کودکان بازمانده، خانواده را ترغیب کنیم تا به تحصیل فرزندان اهمیت داده و از این امر پشتیبانی کنیم.
  - با توانمندسازی اقتصادی خانواده و ایجاد فرصتهای آموزشی جهت کسب درامد، کودک را از چرخه کار خارج کنیم.
  بنابر این طرح در نظر دارد علاوه بر آموزش کودکان و جلوگیری از اسیبهای بیشتر، از یک سو با افزایش توان مالی مادران در جهت کاهش فقر و از سوی دیگر با آموزش آنان در جهت پشتیبانی از
  کودکان (آموزش رسمی و غیررسمی) اقدام نماید.
  با پی گیری های مددکاری مشخص خواهد شد که چه تعداد از این کودکان با جبران عقب ماندگی
  تحصیلی و موانع تحصیل به چرخه آموزش رسمی در سالهای اتی بازگشته اند.
  نحوه هزینه منابع مالی طرح:

   

  سرمایهاولیه
  قیمت کل –ریال-	تعداد	قیمت واحد –ریال-
  1,600,000,000	1	1,600,000,000	رهن مکان پروژه
  45,000,000	30	1,500,000	صندلی
  6,000,000	3	2,000,000	وایت برد
  1,651,000,000	جمع
  جاری ماهیانه (61دانش آموز)
  300,000		300,000	آب
  500,000		500,000	برق
  500,000		500,000	گاز
  1,000,000		1,000,000	تلفن
  13,000,000		13,000,000	کتاب و وسایل کمک آموزشی
  12,000,000		12,000,000	تغذیه
  1,500,000		1,500,000	اردو
  	-	1	مسئول پروژه ( داوطلب)
  8,000,000	1	8,000,000	دفتر دار
  8,000,000	1	8,000,000	نیروی خدماتی
  14,000,000	2	7,000,000	معلم (3نفر داوطلب 2 نفر موظف)
  500,000	5	100,000	آموزش مربیان
  15,000,000	1	15,000,000	مددکار و روانشناس
  74,300,000	جمع

   

  
  لازم به توضیح است که در طرح جدید برای کودکان بازمانده از تحصیل امکان استفاده از فضای آموزشی مدرسه غیرانتفاعی با شرایط ذیل بدست آمده است:
  1- انتقال کودکان با سرویس به مدرسه
  2- تامین نیروهای ناظم به تفکیک دختران و پسران برای هر روز
  کلیه هزینه های آموزشی و ایاب و ذهاب و تغذیه با موسسه می باشد و کلیه نیروهای ناظم داوطلب میباشند.
  از آنجا که این کلاسها در ساعات بعد از ظهر تشکیل میشود هفته ای دو روز کودکان در موسسه تحت آموزشهای مهارت زندگی و همینطور تقویت دروس قرار میگیرند و از خدمات مددکاری و روانشناسی و همچنین تفریحی و فوق برنامه موسسه استفاده میکنند.
  در اینصورت هزینه های جدول فوق به مبلغ 3/5 میلیون تومان در ماه شامل هزینه های ایاب و ذهاب و تهیه کتب آموزشی و تقویتی دروس و روپوش و تغذیه و اردوهای تفریحی و خدمات مددکاری و روانشناسی با حداقل زمان ممکن، کاهش می یابد.
  موسسه مهروماه در دوره های سه ماهه گزارش عملکرد خودرا به اطلاع حامیان خود می رساند و برای این طرح نیز گزارش مکتوب انتهای دوره ارائه خواهد نمود.
  
  

  ویژگی های این طرح عبارتند از:

• مشارکت کودکان در دیگر کلاسهای موسسه نظیر مهارتهای زندگی، کتابخوانی...
• حضور و مشارکت کودکان در معرض آسیب در جهت فعالیتهای آموزشی رسمی کشور
• بررسی و اسیب شناسی دقیق کودکان از لحاظ رفتاری و تحصیلی با هدف بازگشت به تحصیل رسمی
• آموزشهای جانبی به کودکان جهت جلوگیری از آسیب در فضای کار و خیابان
• شناسایی کودک در بحران و رفع مسایل احتمالی
• جلوگیری از آسیب بیشتر به دلیل رها شدن در محله فرحزاد
• حضور و مشارکت مادران و علاقمندی آنان در جهت بازگشت به تحصیل فرزندان
• آموزش و توانمندسازی مادران در جهت کسب درامد و خارج کردن فرزندان از چرخه کار

• کلاس های سوادآموزی برای زنان و کودکان بازمانده از تحصیل
• دوره های آموزش کامپیوتر برای و کودکان
• دوره های آموزش زبان برای کودکان
• دوره های کمک درسی برای کودکان تحت حمایت تحصیلی و کودکان کار
• کلاس های پیش دبستانی برای کودکان
• کلاس های پرورش خلاقیت کودکان شامل:
• نقاشی
• تئاتر
• قصه خوانی و کتاب خوانی و اجرای طرح با من بخوان
• سرود و موسیقی شامل آموزش دف و فلوت و گیتار
•   2- آموزش غیر رسمی
• برگزاری دوره های مهارت های زندگی
• تقویت مهارت های ارتباطی و اعتماد به نفس در فرد و ایجاد روحیه کار جمعی
• کاهش آسیب های جسمی و روانی به کمک رشد مهارت های اجتماعی
• آموزش خانواده (رفتار با کودک و نوجوان و همسر و...)
• آموزش بهداشت فردی، محیطی و اجتماعی
• برگزاری کارگاههای آموزشی مرتبط بصورت ماهانه برای مربیان موسسه
• ب- توانمندسازی شامل:
• برگزاری دوره های مهارت آموزی مشاغل خانگی مانند: بافتنی، خیاطی، سوزن دوزی و پته دوزی
• عرضه تولیدات زنان آموزش دیده در بازار و تلاش برای ایجاد تعاونی ها
• تاسیس کارگاه خیاطی جهت تعلیم و آشنایی با چرخ های دوخت صنعتی و آموزش و نحوه تولید کارگاهی و آشنایی با قوانین کار
• اشتغال دوره ای تعدادی از دختران و زنان در کارگاه خیاطی
• یافتن حامیان مالی برای دسترسی به ابزار کار و دریافت سفارش کار
• تقویت خانواده های کودکان کار به منظور کاهش کار کودکان
• ج - مددکاری اجتماعی و روانشناسی
• در سه حوزه فردی، گروهی و اجتماعی تلاش بر رفع برخی از ناهنجاری ها در محل و ایجاد تغییرات در وضعیت ساکنین دارد. این فعالیت ها شامل موارد زیر می باشد:
• تلاش در جهت کاهش کار کودکان کار و حذف کار کودک در بلند مدت
• پیگیری آموزش کودکان بازمانده از تحصیل
• برگزاری مشاوره برای افراد
• برگزاری مشاوره های جمعی برای زنان، دختران و کودکان
• انجام اقدامات لازم برای رفع نیازهای آموزشی، بهداشتی و غذایی
• انجام حمایت های خاص شامل اهدا پوشاک و بسته های غذایی در موارد ویژه
• تماس با دیگر سازمان ها در جهت کمک رسانی
• ارتباط ساختارمند با خانواده (پدر،مادر،خواهر و برادر)، سرپرست و بستگان کودک در مراحل اجرای پروژه معرفی شده

یکی از ویژگی هایی که همواره موسسه مهروماه با توجه به مشکلات محله فرحزاد( میزان بیسوادی / اعتیاد/ کودک آزاری/ خشونت / عدم امنیت و...) به آن توجه داشته حضور دیگر افراد خانواده در طرح های اجرایی موسسه میباشد. در اصل همواره ما بر این اعتقاد بوده ایم که کار بر روی هر یک از افراد خانواده( مثلا مادران و یا فرزندان) نمیتواند پاسخگوی رفع مشکلات موجود در این محله و خانواده های ساکن در آن باشد. لذا از همان بدو شروع به اجرای پروژه، مددکار مرکز با حضور در محل زندگی زنان،با خانواده آنان اشنا و بر اساس نیازهای خانواده اقدامات لازم را جهت اجرای بهتر طرح برنامه ریزی خواهد شد.
با توجه به تجربه سالهای گذشته اجرای این طرح در موسسه، این پروژه از منظر افزایش توانمندی آموزشی، کسب سواد پایه و انگیزه جهت ادامه تحصیل برای کودکان و خانواده ها موثر بوده است و همه ساله تعداد قابل ملاحظه از کودکان و خانواده های بازمانده، ادامه تحصبیل در موسسه را خواستارند.
بیسوادی عامل بسیاری از آسیب های اجتماعی است و یکی از بنیادی ترین راهکارها جهت تغییر سبک و نگرش زندگی در خانواده های در معرض آسیب و یا اسیب دیده است. مهمتر از ان حق همه کودکان بهره گیری از آموزش رایگان و بدون هیچگونه سوگیری سیاسی، قومی، نژادی و مذهبی است. قطعا آموزش گروهی از کودکان با استعدادهای خدادادی خارق العاده و یا کودکانی مبادی آداب اجتماعی، و خوش رفتار کار ارزشمندی است اما اهتمام بر آموزش کودکانی که به دلیل فقر اقتصادی و بیش از ان فقر فرهنگی در معرض آسیبهای متعدد اجتماعی قرار دارند و تنها را خروج از اسیب و باز گشت به یک زندگی شایسته آموزش و تحصیل است نه تنها ارزشمند بلکه بسیار ضروری خواهد بود.